VADELİ OPSİYON BORSASI



Vadeli opsiyon borsasını (kısaca vob) bir tek yazıda anlatmaya çalışmak hem zor hem de vob'a haksızlıktır bence.Liberal ekonomilerin vazgeçilmez kurumlarıdır.Yatırımcıya hem risk yönetimi yapabilme şansını hem de etkin bir yatırım şansını sunar. Dünyadaki tarihçesi daha eskilere dayansa da Türkiye'de 2002 yılında İzmir'de kurulmuş, 2005 yılında işlemlerine başlamış,değeri özellikle kriz döneminde ortaya çıkmış ve yükselen değer olmuştur.

Nedir ve nasıl işler işte anlatılması en zor konu budur.Önce risk yönetimi yapabilme özelliğini örnekle açıklayalım.6 ay sonra çocuğunuz doğacak ve çocuğunuzun mutlak süte ihtiyacı var.Doğar doğmaz 10 kilo süt lazım size.Hemen sütçüye gidiyorsunuz ve 6 ay sonrası için sütün fiyatında pazarlık edip parayı sütçüye verip 10 kilo süt için anlaşıyorsunuz.Artık rahat uyuyabilirsiniz çünkü sütün fiyatı 6 ay sonra 10 katına da çıksa sizin 10 kilo sütünüz var.Süt ucuzlarsa zarar da edebilirsiniz ama siz 10 kilo sütü garantiye aldınız.Yani uykusuz gece geçirmeyeceksiniz.Üç ay sonra süt çok değerlendi, bu durumda komşunuza 10 kilo süt hakkınızı devredip para da kazanmanız mümkün.Ya da süt ucuzladı ve daha da ucuzlayacak gibi görünüyor.Daha fazla zarar etmemek için çocuk doğduğunda almak üzere zararı kabullenip zarar daha artmadan yine bu hakkınızı devredebilmeniz mümkün.

VOB'ta süt alınıp satılmıyor ama İMKB 30 ve 100 endeksi, dolar,euro, altın ,DİBS (devlet iç borçlanma senedi),pamuk,buğday alınıp satılabiliyor.Ama bunu ileri vadeli olarak yapabiliyorsunuz.2,4,6,8,10 ve 12. ayların son günü oluyor vadeler.Bütün vadeler de her zaman açık değil.Önündeki 3 vade ve yıl sonuna işlem yapılabiliyor.
Teorisi böyle ama halihazırda anlamlı işlem yapılan argümanlar dolar ve İMKB 30.Diğerlerinde cüzi işlemler dönüyor.Her vadeye de işlem yapmak çok kolay değil ama en yakın vade bu iki argümanda peynir ekmek gibi satılıyor.Hatta türev piyasa diyorsunuz ama bazen aslından bile çok işlem yapılıyor.
VOB'un cazip kılan özelliği bunlardan başka.VOB'da işlemleri teminat yatırma esasına göre yapıyorsunuz.Bugün itibarı ile 1560 tl'lik 1 kontrat dolar(1000 usd) işlemi yapmak için 180 tl , 4670 tl'lik 1 kontrat İMKB 30 işlemi yapmak için 500 tl teminat yatırmanız gerekiyor. İşte dananın kuyruğu burda kopuyor ve zurna burda zırt diyor.Yani riski 10 kat civarında artırıp yatırımı şans oyununa çeviren özellik de bu.Acaba VOB katlamalı bir piyasa olmasa işlem hacmi bu kadar yüksek olabilir mi bu da tamamen farklı bir yazı konusu olabilecek bir mesele.
Konunun özeti şu;Vade sonunda dolar örneğin 1.6 tl olacak diyor,siz de bakıyorsunuz duruma yok daha yüksek olur diyorsanız alıyorsunuz,hayır o kadar olmaz diyorsanız açığa satıyorsunuz. Kilit kelimelerden biri de bu , açığa satmak yani kısa pozisyona geçmek.Yani VOB'da legal olarak açığa satabiliyorsunuz.Bu da her türlü fiyat düşüşünde size para kazanma şansı veriyor.VOB'un krizi fırsata çeviren özelliği de bu.İMKB' de elinizdeki bir kağıdın fiyatının düşeceğini düşünürseniz satıp daha ucuzdan mal etmeye çalışırsınız.Ama VOB'da elinizdekini satıp üzerine istediğiniz kadar da açığa satabilirsiniz.Böylece düşüşten de para kazanmış olursunuz.VOB'u İMKB' den ayıran bir temel özellik de bu.
Şimdi gelelim matematiğin illüzyonist etkisine.İMKB'de bir günde %5 düşüş veye yükseliş çok sık olmasa da görülmedik şey değildir.VOB'un katlamalı etkisini de hesaba katacak olursak cebinde 10000 tl olan bir kişi böyle bir günde 5000 tl kazanma ve ya kaybetme şansına sahiptir. İMKB'nin %1 marjla hareket ettiği sıradan bir günde bile VOB'da %10 kazanma ve kaybetme şansı doğar ki bu rakam şu anda bir yıllık faiz getirisinin üstündedir.
VOB'da işlem yapmak ve para kazanmak tecrübe ister,taktik ister.Dışardan çok cazip gibi görünse de akılcı olmayan yatırımlarla herşeyini kaybetmek işten bile değildir.Bu yönüyle İMKB'den daha acımasız ama kısa pozisyon açılabildiği için İMKB'den daha adildir.Spekülasyon yapılması tabi ki imkansıza yakındır.(İmkansız diyemiyorum çünkü imkanlar ülkesinde yaşıyoruz).
Gazetelerde 500 tl ile VOB'a girdi bilmemkaçbin tl si oldu gibi haberlere hiçbir zaman itibar etmeyiniz.Kaç kişiye de loto çıktı ama size çıkmadı.Yatırım sermayenizin %10 undan fazlasını VOB için ayırmayınız.Kaybedersiniz hırs yapmayınız.Uygun zamanı,daha güvenli pozisyonları bekleyiniz.Alıp satarak kahveciyi zengin etmeyiniz.İleri tarihli tahmin yapıp hedefinizi bekleyiniz. Kazandığınızı komisyona vermeyiniz.Para kazanırsanız üzerine ekleyip bu parayı nasıl olsa burdan kazandım deyip daha çok parayla oynamayınız.Anaparanızı çekip belli ritmalarla para çekmeye çalışın.Nasıl olsa günün birinde muhakkak işler ters gidecek ve para eklemek zorunda kalacaksınız.Altın kural; acele etmeyin,hergün yeni fırsat zaten karşınıza çıkacaktır.Bir anda herşeyi kazanamazsınız.Unutmayın kazandığınız her kuruş para aslında başkasının parası , kimse kimseye bedava para vermez,lütfen dikkatli olunuz.